Rzecz o terrorze bycia pozytywnym

fot. sxc.hu.

Pomysł na ten tekst chodził po mojej głowie od dłuższego czasu. Bo i temat myślę, że jest ważki, bo dotyka sfery, którą codziennie wciska się nam siłą do głów i reklamuje na tysiąc sposobów. Chodzi mianowicie o filozofię "keep smiling", która im jestem starszy, tym bardziej mnie drażni. 

Liczę się z tym, że weźmiecie mnie za zbyt wcześnie zgredziałego pierdziela, który pozjadał wszystkie rozumy i topi się we własnej żółci. Trudno, zdarza się i trochę mam to w nosie. Bo zwyczajnie nie rozumiem, jak to się stało, że negatywne emocje stały się passe. Zwłaszcza te wyrażane publicznie, np. w mediach społecznościowych. W tym targowisku próżności nie ma miejsca na szczerość. Jest za to na personal branding (cokolwiek to znaczy; jakby każdy człowiek był marką do wypromowania i sprzedania), na luz, na radość, na wizerunek, a nie na autentyczność.

Ileż razy się zdarzyło, że po tym, gdy opublikowałem nieco bardziej refleksyjny (uwaga, skandal - nawet smutny!) cytat na Facebooku, dostawałem od znajomych wiadomości z pytaniami w wersji light: "Wszystko w porządku?", w wersji hard: "Czy Ty masz depresję?". Tak, jakby smutek był czymś, co należy potępić i od czego należy uciec. Bo jest zły, bo odbiega od przyjętej sztancy, bo jest... smutny. A tego, co smutne, dziś należy się wystrzegać jak ognia.

Efekt? W aktualnym wydaniu tygodnika "Polityka" pojawił się tekst, jak to Polacy w swojej masie coraz częściej doszukują się u siebie zaburzeń psychicznych - depresji czy osobowości typu borderline. I szukają szczęścia w pastylkach, często branych w sposób nieodpowiedzialny, bo poza ścisłą kontrolą lekarza. Tak, jakby zabawa z własną psychiką było jak budowanie babek z piasku. Ot, nasypać piachu do foremki i budować babeczki. Szybko, prosto, jasno i bez bólu. Wydaje mi się, że to efekt właśnie wciskanej nam do głów jak młotkiem filozofii, że tylko bycie zadowolonym z życia, zawsze wesołym i uśmiechniętym jest społecznie akceptowalne. Smutasy, ludzie refleksyjni, podchodzący do rzeczywistości z mieszkanką realizmu oraz cynizmu - do domu! Albo chociaż do cienia, żeby nie było ich widać. Bo odstają, bo zamulają, bo psują innym życie.

Nie chodzi mi o tanie wymówki. Z życiem najlepiej brać się za bary i dociskać je do ściany. Rzeczywistość bywa plastyczna. To, że każdy jest wyłącznym kowalem swego losu, to szkodliwa neoliberalna bzdura zwalniająca np. państwo od odpowiedzialności. Ale samemu można dużo zrobić, żeby było po prostu dobrze. Tyle, że nie zawsze to wychodzi lub nie od razu wychodzi tak, jakby się chciało. Ba - czasem nie wychodzi w ogóle. I trzeba przełknąć gorycz porażki. Bo porażki też w życiu się zdarzają. Są naturalne jak grudzień po listopadzie. Udawanie, że choćby wokół paliło się po sufit, to i tak jest dobrze, to szkodliwy fałsz. Jaki jest sens, by przed tym uciekać? Przecież to droga do zrozumienia siebie, do nabrania dystansu, do nabierania mądrości, doświadczenia i pomysłów na to, by było lepiej. Od gorszych emocji nie warto uciekać. Trzeba je obracać jak plastelinę - kształtować, obrabiać, nadawać pożądany kształt. I w ten sposób kształtować siebie.

Ale nie. W kulturze prozacu na takie emocje nie ma miejsca. Kierunek jest jeden: keep smiling. Że przez zaciśnięte zęby? Co z tego. Tak ma być i koniec, kropka.

Bywam ponury. Bywam refleksyjny, czasem gorzko. Uwaga - bywam nawet smutny i nastawiony do rzeczywistości nie tylko realistycznie, ale czasem wręcz pesymistycznie. Nie umiem się uśmiechać na siłę i na pytanie "Co słychać?" odpowiadać z niezmąconym, hollywoodzkim wręcz uśmiechem, że "dziękuję, wszystko jest dobrze". Rzecz jasna bez popadania w przesadzę, bo polskość i socjalizacja do polskości oznacza też intensywny kurs narzekactwa, negowania i bycia na nie. Ale litości! Czy naprawdę nieustannie trzeba się silić na to, by być pozytywnym? Człowiek - to brzmi dumnie. Dumnie, bo wielowymiarowo. To też strach, niepewność, lęk, obawy o przyszłość, problemy, tęsknoty, frustracje. To jest wilcze prawo ludzkiej natury, którą współczesna kultura mam wrażenie, że za wszelką cenę chce wyprzeć ze świadomości. Jeśli człowiek, to tylko sukcesu. Jeśli nastrój, to tylko dobry. Jeśli emocje, to tylko euforyczne, radosne i optymistyczne.

Tylko czy naprawdę warto na siłę zmieniać się w wyjałowione z emocji cyborgi?

A na koniec jak na złość - refleksyjna piosenka: